Ciidamada Difaaca Israel ayaa raaligelin ka bixiyay geerida weriyaha Aljazeera Shireen Abu Akleh, sanad ka dib markii lagu dilay xabad kaga dhacday madaxa, xilli ay soo tabineysay howlgal ay ciidamada Israel ka fuliyeen Jenin ee dhulka la haysto ee Daanta Galbeed.
Waa markii ugu horeysay ee IDF ay raaligelin ka bixiso dilka wariyaha caanka ah, kadib markii ay qiratay sanadkii hore inay jirto “suurtogal aad u sareysa” oo uu toogtay askari Israa’iili ah.
Raaligelintan ayaa ka timid afhayeenka guud ee IDF, Rear Adm. Daniel Hagari, wareysi uu siiyay CNN Eleni Giokos oo ku saabsan Connect World Khamiistii.
“Waxaan u maleynayaa inay fursad ii tahay inaan halkan ku sheego inaan aad uga xunnahay geerida Shireen Abu Akleh,” ayuu yidhi.
“Waxay ahayd saxafiyad, saxafi aad u dhisan. Israa’iil waxaynu ku qiimaynaa dimuquraadiyaddayada, dimuqraadiyaddana waxaynu ku aragnaa qiimo sare xagga saxaafadda iyo saxaafadda xorta ah. Waxaan rabnaa in saxafiyiinta ay dareemaan ammaan gudaha Israa’iil, gaar ahaan xilliga dagaalka, xitaa haddii ay na dhaliilaan,” ayuu yiri.
Raali gelintan ayaa timid maalmo kadib markii ay guddiga difaaca saxafiyiinta ee CPJ ay daabacday warbixin ay ku sheegtay in aysan helin wax xisaabtan ah oo ay ciidamada Israa’iil ku dileen ugu yaraan 20 saxafi labaatankii sano ee la soo dhaafay.
Kooxda u dooda saxafada ayaa sheegtay in ay diiwaan geliyeen ugu yaraan 20 wariye oo ay dileen militariga Israa’iil tan iyo 2001-dii, iyaga oo intaa ku daray in 18 ka mid ah dadka la dilay ay ahaayeen Falastiini. “Ma jirto cid weligii lagu soo oogay ama lagula xisaabtamay dhimashadan,” ayaa lagu yidhi war-saxaafadeedka.
CPJ waxa ay sheegtay in warbixinteeda – oo cinwaan looga dhigay ‘Qaabka dilaaga’ – ay heshay “isku xigxiga joogtada ah” ee dhaca marka saxafiga lagu dilo gacanta IDF.
Milateriga Israa’iil ayaan wax mas’uuliyad ah ka qaadin suxufiyiinta ay dileen 20-kii sano ee la soo dhaafay, sida ay sheegtay kooxda xorriyadda saxaafadda
“Saraakiisha Israa’iil waxay dhimeen caddaymaha iyo sheegashooyinka markhaatiga, oo inta badan u muuqda inay askarta u caddeeyaan dilka iyadoo ay weli socdaan baaritaannada,” CPJ ayaa tiri, iyadoo ku sifaysay habka IDF ee lagu baarayo dilalka millatari ee dadka rayidka ah sida saxafiyiinta sida “sanduuq madow” Natiijooyinka baaritaan kasta oo noocaas ah ayaa loo xafiday si qarsoodi ah.
“Marka baaritaannada la sameeyo, millatariga Israa’iil waxay inta badan ku qaataan bilo ama sannado si ay u baaraan dilalka, qoysaska inta badan saxafiyiinta falastiiniyiintu waxay leeyihiin wax yar oo ay ka helaan gudaha Israa’iil si ay u raadiyaan caddaalad,” ayay tiri CPJ.
Baaritaan uu CNN sameeyay bishii Maajo ee sanadkii hore ayaa lagu soo bandhigay cadeymo – ay ku jiraan labo muuqaal oo goobta toogashada ka dhacday – in uusan jirin dagaal firfircoon, ama dagaalyahan Falastiini ah, oo u dhow Abu Akleh daqiiqadihii ka hor dhimashadeeda.
Muuqaalo uu helay CNN, oo ay caddeeyeen 8 goob jooge ah, falanqeeye maqalka ah iyo khabiir ku takhasusay hubka qaraxyada, ayaa soo jeediyay in ciidamada Israa’iil ay beegsadaan wariyaha.
Iyadoo IDF ay qiratay markii ugu horeysay Sebtembar ee la soo dhaafay inay jirto “suurtogal sare” Abu Akleh “si lama filaan ah” u toogtay oo ay ku dishay rasaasta Israel, Xafiiska u doodaha guud ee militariga ayaa bayaan uu soo saaray ku sheegay in aysan dooneynin in ay ku sii socdaan eedeymo dembi ama maxkamadaynta mid ka mid ah askarta ku lug leh.
Iyadoo ka jawaabaysa warbixinta CPJ horaantii bishan, IDF waxay sheegtay inay “ay ka xuntahay dhibaato kasta oo loo geysto dadka rayidka ah inta lagu jiro hawlaha hawlgalka, waxayna tixgelinaysaa ilaalinta xorriyadda saxaafadda iyo shaqada xirfadeed ee suxufiyiinta inay muhiimad weyn leedahay.”
“IDF si ula kac ah uma beegsato kuwa aan dagaalka ahayn, waxaana la adeegsadaa dabka nool ee dagaalka ka dib marka dhammaan xulashooyinka kale la dhammeeyo,” ayaa lagu yiri bayaanka.
