Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa si lama filaan u qaatay go’aan uu gogol u fidinayo siyaasiyiinta iyo hoggaamiyeyaasha mucaaradka si ay talooyinkooda ugu darsadaan dagaalka ka dhanka ah Khawaarijta iyo dhismaha dowladnimo casri ah oo ku saleysan dimoqraadiyad iyo nidaam federaal ah.
Madaxweynaha ayaa khudbaddiisa ku ammaanay fahamka wanaagsan ee hoggaamiyeyaasha siyaasadeed ee ku aaddan in “aan Khawaarijta isku heysan, balse aan isku heysanno sidii loo dhisi karo dowlad dimoqraadi ah oo dalkeena ka hanaqaada.”
Waxa kale oo uu yiri, “Waxaan gogol u fidinayaa siyaasiyiinta, si ay aragtidooda ugu biiriyaan dagaalka lagaga hortagayo Khawaarijta,” isaga oo si gaar ah ugu mahadceliyay ciidamada Qaranka Soomaaliyeed ee nafahooda u huraya sidii dalka looga xoreyn lahaa Al-Shabaab.
Muxuu ka dhigan yahay baaqa madaxweynaha?
Mursal Maxamuud Saney, oo ah agaasimaha machadka daraasaadka ee Heritage, ayaa BBC-da u sheegay in gogosha uu madaxweynuhu ku baaqay ay tahay “fursad u baahan in laga faa’iideysto.”
Wuxuu intaa ku daray in hadda madaxweynuhu garowsaday inuu ka dhabeeyo hal-ku-dhiggiisa ahaa “Soomaali Heshiis ah.”
“Waxaa loo fasiri karaa, haddaan u jeedada ka abbaarno, in madaxweynuhu fahmay inuusan kaligiis ku filneyn talada dalka, ha noqoto dagaalka lagula jiro nimanka nabad-diidka ah. Waxay ka dhigan tahay wax weyn, waana talo mar hore loo baahnaa,” ayuu yiri Saney.
Mursal wuxuu sheegay in tani ay abuuri karto fursad ay Soomaalidu ku mideyn karto taladooda, balse wax walba ay ku xiran yihiin in siyaasadda laga heshiiyo.
“Wixii ka soo haray isaga kursigiisa waa inuu dhulka soo dhigo oo dhaho: ‘Soomaalidaa waa tanaa taladii, dhulkay iga taallaa ee aan heshiino.’ Kow waa inaan ka heshiino siyaasadda iyo awood-qaybsiga,” ayuu yiri Mursal Saney.
Agaasimaha Machadka Daraasaadka ee Heritage ayaa xusay inuu qabo in dhinacyadu muujiyaan tanaasul iyo in si dhab ah looga wadahadlo arrimaha dalka.
“Madaxweynaha waxaa la gudboon inuu ka dhabeeyo gogosha oo aysan noqon af-gobaadsi. Waa inuu miiska soo fariisto isagoo wax shuruud ah ku xirin. Qolyaha ka soo horjeeda dowladda waxaa loo kala qaadayaa labo: dowlad goboleedyada oo saamiley siyaasadeed dhab ah oo meesha ay joogaan ka arrimiya, iyana waa inay miiska soo fariistaan shuruud la’aan,” ayuu yiri Mursal.
Wuxuu intaa raaciyey in bulshada rayidka ahna ay qaataan doorka dhexdhexaadnimada oo ay u dhaxeeyaan ciddii is-haysata, si markay kala fogaadaan ay iskugu soo dhaweeyaan.
Dr. Cabdiweli Maxamuud Gurey, oo falanqeeya arrimaha siyaasadda, ayaa la qaba Saney in madaxweyne Xasan Sheekh markan uu qiimeeyey in xaaladda dalku u baahan tahay midnimo iyo in la gaaro heshiis siyaasadeed si hore loogu socdo.
Gurey wuxuu sidoo kale sheegay in loo baahan yahay tanaasul iyo wadahadal dhab ah.
“Waxaa u furan mucaaradka iyo maamulada in la isugu soo dhawaado, waxa jira awgood.
Soomaaliya dagaal uguma badiso, kaliya anigu waxaan arkaa in talada dhulka la dhigo oo madaxweynuhu yiraahdo: ‘Shirka meesha lagu qabanayo idinku meeleeya si loogu arko in waxa uu ku baaqay ay dhab ka tahay,’” ayuu yiri Cabdiweli.
